Vì sao bạn có thể cảm thấy buồn ngủ sau khi uống cà phê?

Cà phê thường được biết đến như một thức uống giúp tỉnh táo, nhờ vào hàm lượng caffeine cao. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc uống cà phê lại khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và buồn ngủ. Dưới đây là những lý do khoa học giải thích cho hiện tượng này.

Caffeine hoạt động như thế nào?

Caffeine là một chất kích thích tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương. Nó hoạt động bằng cách chặn các thụ thể adenosine — một chất dẫn truyền thần kinh gây cảm giác buồn ngủ và thư giãn bằng cách làm chậm hoạt động của tế bào thần kinh.

Khi caffeine gắn vào các thụ thể adenosine, nó ngăn chặn tín hiệu buồn ngủ, đồng thời kích thích giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và norepinephrine, giúp bạn cảm thấy tỉnh táo và năng động hơn.

Ngoài việc ngăn chặn adensine, caffeine còn ảnh hưởng đến cơ, xương và mô mỡ bằng cách ức chế phần tử enzyme. Việc này thúc đẩy quán trình phân giải lipid bằng cách kích hoạt các lipase (enzyme do tụy sản xuất) nhạy cảm với hormone, từ đó dẫn đến việc giải phóng các axit béo tự do trong cơ thể.

Bên cạnh đó, caffeine còn duy trì trạng thái tỉnh táo và giảm sự mệt mỏi nhanh chóng. Điều này về lâu dài có thể khiến cơ thể cần lạm dụng caffeine để có thể kéo dài sự tỉnh táo.

Vì sao cà phê đôi khi khiến bạn buồn ngủ?

1. Hiệu ứng "phản hồi" của adenosine

Mặc dù caffeine ngăn chặn adenosine (một chất dẫn truyền thần kinh gây cảm giác buồn ngủ), nhưng cơ thể vẫn tiếp tục sản xuất chất này. Khi tác dụng của caffeine giảm dần, lượng adenosine tích tụ sẽ gắn vào các thụ thể, gây ra cảm giác buồn ngủ mạnh mẽ hơn trước đó.

2. Mất nước do tác dụng lợi tiểu

Caffeine có tính chất lợi tiểu nhẹ, khiến bạn đi tiểu nhiều hơn và có thể dẫn đến mất nước. Mất nước nhẹ có thể gây ra cảm giác mệt mỏi và giảm sự tỉnh táo. Tuy nhiên, vì cà phê có hơn 95% là nước nên tác dụng lợi tiểu của nó thường không đủ để gây mất nước trừ khi tiêu thụ với số lượng lớn.

3. Tăng đường huyết và hạ đường huyết phản ứng

Nếu bạn uống cà phê với nhiều đường hoặc kem béo (như cà phê muối), lượng đường trong máu sẽ tăng nhanh, sau đó giảm đột ngột, dẫn đến cảm giác mệt mỏi và uể oải. Một khảo sát vào năm 2019 về tác động của caffeine đối với quá trình chuyển hóa glucose đã phát hiện ra sự khác biệt giữa các tác động ngắn hạn và dài hạn. Nghiên cứu chỉ ra rằng, tiếp nạp caffeine lâu dài sẽ giúp quá trình chuyển hóa đường glucose được cải thiện, tuy nhiên, lại có nguy cơ xảy ra tình trạng kháng insullin ở bệnh nhân tiểu đường type 2 khiến lượng đường trong máu mất ổn định và dẫn đến mệt mỏi.

4. Rối loạn giấc ngủ

Thời điểm tiêu thụ cà phê cũng rất quan trọng. Bởi vì, nếu uống cà phê vào buổi chiều hoặc tối sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ ban đêm, khiến bạn cảm thấy mệt mỏi vào ngày hôm sau.

5. Dung nạp caffeine

Việc tiêu thụ caffeine thường xuyên có thể dẫn đến hiện tượng dung nạp, nghĩa là bạn cần nhiều caffeine hơn để đạt được hiệu quả tỉnh táo như trước. Khi không đáp ứng đủ, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi. Đây được xem là một trong những bệnh “nghiện” trong cuộc sống hiện đại của giới trẻ.

Làm thế nào để tránh cảm giác mệt mỏi sau khi uống cà phê?

• Hạn chế lượng caffeine: Không nên tiêu thụ quá 400 mg caffeine mỗi ngày (tương đương khoảng 3–4 tách cà phê).
• Tránh uống cà phê vào buổi chiều hoặc tối: Để không ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm.
• Uống đủ nước: Đảm bảo cơ thể không bị mất nước do tác dụng lợi tiểu của caffeine.
• Giảm lượng đường và kem: Uống cà phê đen hoặc sử dụng sữa ít béo, không đường để tránh tăng đường huyết đột ngột.
• Theo dõi phản ứng của cơ thể: Mỗi người có mức độ nhạy cảm với caffeine khác nhau; hãy điều chỉnh lượng tiêu thụ phù hợp với bản thân.

Kết luận

Mặc dù cà phê là một thức uống giúp tăng cường sự tỉnh táo, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể gây ra cảm giác mệt mỏi và buồn ngủ do các yếu tố như hiệu ứng adenosine, mất nước, tăng đường huyết, rối loạn giấc ngủ và dung nạp caffeine. Hiểu rõ cách caffeine ảnh hưởng đến cơ thể bạn sẽ giúp bạn sử dụng cà phê một cách hiệu quả và tránh được những tác dụng không mong muốn.

Bạn có thể thử nghiệm 1 giải pháp giúp tỉnh táo tức thì bằng cách sử dụng viên nhai tỉnh táo K3 (thực phẩm bảo vệ sức khỏe K3). Sản phẩm được sản xuất tại nhà máy đạt chuẩn quốc tế GMP, đã được Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế thẩm định và cấp phép công bố, đảm bảo an toàn khi sử dụng thường xuyên. Bên cạnh đó, sản phẩm này còn được tổ chức uy tín quốc tế CIDP (Centre International de Développement Pharmaceutique) chứng nhận về chất lượng và khả năng hỗ trợ tỉnh táo, tăng cường sức khỏe.

Để đảm bảo chất lượng và hiệu quả, người tiêu dùng nên mua viên nhai tỉnh táo K3 tại các đại lý phân phối chính thức hoặc qua trang web của nhà sản xuất: https://npd.life/thuc-pham-bao-ve-suc-khoe-k3.

Xem thêm:

• Viên nhai tỉnh táo K3 là gì? Giải pháp thay thế cafe và nước tăng lực trong tương lai?
• Lạm dụng cà phê và nước tăng lực: Những tác hại bạn không ngờ tới
• Viên nhai tỉnh táo K3 – Giải pháp “cứu cánh” cho dân văn phòng, học sinh mùa ôn thi